De laatste KNSB-ronde van het kalenderjaar leverde twee fiere HWP-Herbstmeisterteams op, maar welk individu de (korte) winterstop in zou gaan als koploper in de strijd om het interne clubkampioenschap, moest blijken in de vierde ronde op 17 december.

Wie de stand raadpleegt, ziet dat het Max is die deze felbegeerde koppositie in handen heeft genomen. Wie echter de uitslagen bestudeert, ontdekt dat de partij tussen Chris en Ardjan nog niet gespeeld is. Een gevalletje van overmacht belette Chris om te spelen, en daarom zullen beiden hun partij inhalen op 7 januari. Een van hen kan dan langzij komen bij Max.

Dat doet echter weinig af aan de prestatie van Max, die zowel intern als extern een prima seizoen draait. In ronde 4 versloeg hij de enige man die na drie ronden nog de volle mep had behaald, FM Rini. Daar was niets aan gestolen, hoewel het natuurlijk allemaal niet foutloos was. Het commentaar hieronder is van Max zelf:

Wit heeft zojuist 34.Tde1 gespeeld, om pion e5 te dekken, en deze stelling werd na afloop uitvoerig besproken. De meningen liepen nogal uiteen wie er beter stond: Rini vond het beter voor wit (‘mijn paard doet niks, ik word opgerold’), Max dacht van niet (‘het sterke paard en toren immobiliseren bijna al mijn stukken’) en de aanwezige kiebitzers vonden dan weer wit dan weer zwart beter, afhankelijk van de gedane suggesties. Er kwam maar geen steekhoudende variant hoe wit verder moest.

Tijdens de partij dacht Max nog voor een split second dat de dame op h1 na een voorbereidende zet als g3 ook wel mooi stond: alles blijft gedekt en na ruil op e6 kan het paard niet worden gecentraliseerd met Pc6-d4. Maar kom op zeg, ik ben AlphaZero niet, dacht Max een tel erna, en mocht zich concentreren op een misgreep van zwart die alles in een ander daglicht zou stellen. Maar laten we vanuit de diagramstelling toch even Stockfish 17 aan het woord laten.

Veronderstel even dat zwart de stelling keept met 34…b6. Wat moet wit dan doen? De engine speelt dan 35.g3 Kh8 36.Dh1 (really!) Df5 37. d6 Tb8 (laat geen Db7 toe). 38.Tf1 Huh? Wat gebeurt hier?

Wel, wit wil f4 spelen, maar met de toren op e1 faalt dat op Pc2! en na Lxc2 heeft zwart de tussenzet Txe3 en wit heeft geen tijd om de dame te slaan, want op e1 hangt nog een toren (en daarna wordt ook nog eens de dame geslagen). Met de toren op f1 gaat deze vlieger niet op. Zwart vervolgt met 38…Kg8 39.f4 b5 40.Df3 bxc4 41.g4 Dh7 42.Lxc4 Txe3 43.Dxe3

en nu wil ook Max wel toegeven dat wit beter staat, ook al is de partij natuurlijk nog lang niet gewonnen.

Na al dit analysegeweld, is de partij een anticlimax.  Vanuit de partijstelling probeert zwart zijn spel te bevrijden, of de stelling te compliceren, met 34…b5?, maar heeft de consequenties niet goed doorgerekend. Er volgde simpel 35.dxe6 fxe6 36.cxb5 Kh8 36.Lxe6 en wit heeft twee pionnen gewonnen, en een gevaarlijke vrijpion met actieve loper.

De rest is niet minder prozaïsch. Zwart was van de kook door deze misser, en Max door de nakende overwinning tegen een titelhouder, iets wat blijkbaar niet zomaar went. In tijdnood ging bij elke zet het niveau met tientallen ELO’s achteruit, en het is een mooie Kerstgedachte dat deze partij terechtkomt in een niet publiek-toegankelijke database, zodat zelfs over 80 jaar niemand zal weten hoe FM Rini dit potje verloor met een plofmat.

Door de overwinning van Max schuift het veld weer enigszins in elkaar, en daarvan profiteerden onder anderen Jurriaan, die Enno versloeg; titelhouder Tim, die een soepele overwinning boekte op Cees; en ook Bart, die enigszins rozig achter het bord verscheen na een copieuze kerstlunch.

Bart, zich anders dan tegenstander Peter niet bewust van het feit dat beiden in 1824 al eens een vergelijkbare partij hadden gespeeld, was hier achter de zwarte stukken niet ontevreden: het idee is dat er voor wit niets te halen zou moeten zijn op de damevleugel, terwijl zwart wel nog enkele targets op de koningsvleugel heeft. Maar schaken is een moeilijk spel: 24.a6 b6 25.Pa5 Ld7

En de boel is voorgoed gesloten, dacht Bart; zwart kan zelfs overwegen eerst zijn koning naar g7 te brengen alvorens het offensief op de koningsvleugel vorm te geven. Maar wit blijkt 26.Lxg4! te hebben: wel gezien door Peter, maar niet aangedurfd. Na 26…Lxg4 27.Pc6 dreigt wit niet eens zozeer een kwaliteit te winnen, als wel pion a7 te elimineren waarna pion a6 verrassend moeilijk te stoppen is. De engines geven nullen na 27…Ta8, maar het bizarre 27…Pxg2!? blijkt nog een legitieme winstpoging.

Na het gespeelde 26.Pc6 Lxc6 27.dxc6 was het mis:

Zwart is matig geïnteresseerd in pion c6, die eigenlijk uitstekende beschutting biedt. Zonder Wit Paard hoeft zwart zich in deze stelling geen enkele zorgen meer te maken. Toch kreeg Peter nog een onnodige kans: na 27…Pf5 28.Da4 Dxc3 29.Tb3 kwam 29…Dd2? (in plaats van 29…Dc2)

, wat wit de kans gaf tot 30.Kf2, en zwart moet aan de noodrem trekken om zijn dame niet te verliezen (wat overigens lukt na 30…g3+ 31.hxg3 Pxg3). Peter speelde 30.Lxg4 en kon opgeven na 30…Pxe3 31.Lh3 Dd4.

De grootste verrassing van de avond kwam op naam van Daan, die, met zwart nog wel, de dit seizoen onverslaanbare Collin versloeg. Stockfish was aan het einde van de avond een beetje misselijk van alle schommelingen, maar spannend was het (dus) wel. Na een moeizame opening vocht Daan zich terug in de partij met een schijnoffer, en daarna nam hij het heft in handen met actief pionnenspel.

Hier was 25…e4 echter niet de juiste voortzetting: dit geeft wit controle over de zwarte velden, wat met 25…f4 juist verhinderd had kunnen worden. Na 26.a4 Pb6 27.Td4 Pxa4 28.Ted1 Pb6 29.Lf4

was dat een feit, maar in tijdnood kreeg Collin geen goed plan bedacht. Eenvoudig is dat ook niet: wit moet het hebben van b3 en c4 om de zwarte pionnenstructuur aan te tasten, maar begraaft dan eerst vrijwillig zijn actieve loper. Zoals het ging, mocht het zwarte paard naar binnen springen en vijf zetten later stond het (inclusief alsnog begraven loper op a2) zo:

Wit is de controle over f4 kwijt en dus staat zwart gewonnen na 35…f4. Maar dan is het na 36.Dh4 wel zaak om door te beuken met 36…f3. Na 36…Ta8? 37.b4 Te8 mocht wit de boel stutten met 38.f3, maar hij koos voor 38.Lb1 Pb2 39.Te1 e3?! 40.Lb6 Pc4 41.Lc5

en hier raakte Daan de draad kwijt. Vanuit de gedachte ‘alles moet kapot’ is 41…f3 opnieuw de logische en sterke breekzet, maar 41…e2? schuift juist alles dicht. De pion kan onmogelijk geholpen worden om te promoveren, en dus staat wit plotseling gewonnen na 42.Txf4. Echter, we maken weer een sprongetje, en hier:

schiet Stockfish, inmiddels al wat wankel op de benen, van +5 naar -5 na Collins 47.Td6?. Het verschil met de KNSB: met 30 seconden increment zie je wél dat je na 47.Tg7+ Txg7 48.hxg7+ Kxg7 49.Dg5+ een stuk (en de partij) ophaalt. Na 47…Df5! 48.Txc6 Tg8!

is er, eind goed al goed, toch ineens steun voor de pion op e2. Boven alles dreigt er Pf3+ met damewinst, wat ook opgaat als de dame vlucht naar de spaarzame velden waar zij niet direct geslagen kan worden (d4 en h2). Behalve dan het Alphazeroiaanse h1, maar dan is Pf3 zelfs mat. Niet de dame, maar de koning vluchtte dus, maar ook na 49.Kh1 Tg5 kon Collin opgeven.

En zo blijft de strijd om het clubkampioenschap een zeer boeiende, vol met verrassingen.

In de B-groep gaat inmiddels competitieleider Frank Beverdam aan de leiding met 3,5 punt, voor een heel peloton op 3. Ook daar kan en zal nog van alles gebeuren.